هپاتیت، علل بروز و راه‌های تشخیص و درمان آن

بزرگترین غده بدن کبد نام دارد. کبد به صورت یک کارخانه شیمیایی تعداد زیادی از مواد درگیر در متابولیک را می سازد، ذخیره می کند، تغییر می دهد، و ترشح می کند. کبد خون غنی شده از مواد مغذی را مستقیما از دستگاه گوارش دریافت می کند و سپس آنها را ذخیره می کند یا به شکل مواد شیمیایی تغییر می دهد تا بدن در جاهای دیگری که نیاز به متابولیک دارد استفاده کند. کبد دارای کار کرد پیچیده ای است و اختلال کبد بر روی همه سیستم های بدن اثر دارد. بنابراین مراقبت از کبد بسیار اهمیت دارد.
هپاتیت به معنای تورم کبد است و به دلایل مختلفی می‌تواند ایجاد شود که بعضی از آنها قابل سرایت هستند. برخی از بیماری های کبد توسط ویروس و یا پاتوژن های عفونی منتقل میشوند . هپاتیت یکی از انواع بیماری های کبد است و میتواند باعث التهاب کبد شود، هپاتیت انواع گوناگون دارد و راه های انتقال هپاتیت متنوع است.

عملکردهای بسیار مهم کبد

• تولید صفرا، که برای هضم ضروری است
• فیلتر کردن سموم از بدن
• دفع بیلی روبین (محصولی از گلبول های قرمز خون شکسته)، کلسترول، هورمون ها و داروهاست
• شکستن کربو هیدرات ها، چربی ها، و پروتئین ها
• فعال کردن آنزیم ها که پروتئین های ویژه ای برای بدن هستند.
• ذخیره سازی گلیکوژن (نوعی قند)، مواد معدنی و ویتامین های (A، D، E و K)
• سنتز پروتئین های خون، مثل آلبومین
• ترکیب عوامل انعقاد کننده 

از عواملی که ایجاد هپاتیت می‌کنند می‌توان به افراط در مصرف الکل، اثر برخی داروها، آلودگی به باکتری و ویروس اشاره نمود. هپاتیت ویروسی منجر به عفونت کبدی می‌گردد.
 گزینه های درمان بسته به نوع هپاتیتی است که دارید. شما می توانید از طریق اقدامات احتیاطی و سبک زندگی از هپاتیت جلوگیری کنید. 

وقتی کبد شما به طور طبیعی عمل نمی کند، نارسایی کبد ممکن است رخ دهد.

مشکلات مربوط به نارسایی کبد شامل موارد زیر باشد: 

• اختلالات خونریزی
• سلول هایی از مایعات در شکم
• فشار خون در رگ های پورتال که به کبد وارد می شوند، فشار خون را افزایش می دهند.
• نارسایی کلیه
• بیماری کبد، که می تواند شامل خستگی، از دست دادن حافظه و کاهش توانایی های ذهنی ناشی از تجمع سموم، مانند آمونیاک باشد که بر عملکرد مغز تاثیر می گذارد
• هپاتوسلولار که نوعی سرطان کبد است 

انواع هپاتیت

5 نوع هپاتیت وجود دارد که هر کدام به دلایل متفاوتی رخ می دهند. اما چیزی که در همه آنها مشترک است، عفونی و متورم شدن کبد است.

هپاتیت A

هپاتیت A معمولا با نوشیدن یا خوردن چیزی که به ویروس هپاتیت آلوده است، به وجود می آید. این نوع هپاتیت نسبت به انواع دیگر هپاتیت خطر کمتری دارد. و بیشتر مواقع خودش به مرور درمان می شود و کبد را دچار تورم طولانی مدت نخواهد کرد.با اینحال 20 درصد افرادی که به این نوع هپاتیت مبتلا می شوند، مجبورند در بیمارستان بستری شوند. برای پیشگیری از این نوع هپاتیت می توان واکسن زد.

راه انتقال هپاتیت نوع A:

این ویروس از طریق مسیر مدفوعی –دهانی منتقل می شود:

·  بهداشت ضعیف

· تماس فرد به فرد آلوده

· غذای آلوده

· آب آلوده

· انتقال میتواند در طی تماس جنسی از راه دهانی، مقعدی رخ دهد.

راه پیشگیری از هپاتیت نوع A:

دفع صحیح فاضلاب خانگی و شهری

· رعایت دقیق بهداشت فردی

· تهیه و توزیع غذای سالم

· حمایت از افرادی که نظارت و کنترل بر بهداشت مدارس، خوابگاه ها، سرباز خانه ها، و اردوگاه را بر عهده دارند.

توصیه واکسن برای مسافران به کشورهای در حال توسعه، کاربران داروهای غیرمجاز تزریقی و غیرتزریقی، مردان همجنس باز، افراد دارای بیماری مزمن کبدی، گیرندگان فر آورده های ذخیره شده پلاسما

هپاتیت B

این نوع هپاتیت به روش های مختلفی به وجود می آید. از رابطه جنسی با فرد مبتلا گرفته تا استفاده از سرنگ مشترک میان معتادان به مواد مخدر. ویروس این نوع هپاتیت می تواند از مادر به نوزاد، هنگام تولد و یا حتی زمان جنینی، منتقل شود. بیشتر بزرگسالان مبتلا، درمان می شوند اما برخی از آنها به صورت حامل باقی می مانند. بدین منظور که با وجود اینکه علائم هپاتیت در آنها از بین رفته، می توانند دیگران را مبتلا کنند.
 

راه انتقال هپاتیت نوع B :

• این ویروس خارج از روده است. تماس نزدیک با حاملین ویروس یا با بیماران مبتلا به حالت حاد
•  تماس جنسی و دهان به دهان
•  انتقال از مادر به نوزاد در طی دوره قبل از تولد
•  از طریق وسایل نوک تیز آلوده برای کادر درمان ایجاد خطر می کند.

راه پیشگیری از هپاتیت نوع B :

•  توصیه به واکسیناسیون برای افراد در معرض خطر عفونت با تماس های جنسی و یا مواجهه با خون به صورت زیر جلدی و مخاطی
•  توصیه به واکسیناسیون برای مسافران بین المللی به مناطق دارای سطح بالا یا متوسط آندمیک عفونت ویروسی هپاتیت B و برای اشخاص دچار بیماری مزمن کبدی یا دچار عفونت ویروسی نقص ایمنی اکتسابی
•  توصیه به واکسیناسیون همه نوزادان
•  اجتناب از رفتارهای پر خطر
•  استفاده از احتیاطات استاندارد در مراقبت بالینی·
• کنترل دقیق و استریل صحیح وسایل چند بار مصرف در مکان های درمانی
• اجتناب از ویال های چند دوزی در مکان های بالینی

هپاتیت C

این نوع هپاتیت در اثر تماس با خون یا سرنگ های آلوده منتقل می شود. همچنین سوزن های آلوده هنگام خالکوبی نیز می توانند هپاتیت C به وجود آورند. گاهی اوقات بیماران

مبتلا به این نوع هپاتیت ممکن است علایمی نداشته باشند یا علایم بسیار ملایم باشند.

اما هپاتیت C در برخی موارد منجر به سیروز کبدی می شود. در این بیماری کبد دچار التهاب شدید می شود.

این نوع هپاتیت هرسال جان بیش از 16000 نفر را در ایالات متحده می گیرد و حدود 85 درصد از مبتلایان به بیماری مزمن کبدی مبتلا می شوند.

راه انتقال هپاتیت C:

•  انتقال از طریق خون وفرآورده های خونی آلوده
• · از طریق تماس جنسی
• · راه پیشگیری از هپاتیت
• · توصیه به اجتناب از رفتار های پرخطر
• · استفاده از احتیاطات استاندارد در مراقبت بالینی
• · کنترل دقیق و استریل صحیح وسایل چند بار مصرف در مکان های درمانی
• · اجتناب از ویال های چند دوزی در مکان های بالینی

هپاتیت D

این هپاتیت در افرادی که مبتلا به هپاتیت B هستند، رخ می دهد و وضعیت بیماری آنها را بدتر می کند. این هپاتیت هم از مادر به نوزاد و هم از راه ارتباط جنسی منتقل می شود.

راه انتقال هپاتیت نوع D:

الگوی انتشار شبیه هپاتیت B هست

درمان هپاتیت D:

هیچ داروی ضد ویروسی برای درمان هپاتیت D در این زمان وجود ندارد. براساس مطالعه 2013، دارویی بنام اینترفرون برای درمان هپاتیت D استفاده می شود، اما این بیماری در حدود 25 تا 30 درصد در افراد پیشرفت می کند.

هپاتیت D را می توان با دریافت واکسن هپاتیت B پیش گیری کرد، زیرا عفونت با هپاتیت B برای توسعه هپاتیت D ضروری است.

هپاتیت E

این نوع هپاتیت بیشتر در آسیا، مکزیک، هند و آفریقا رخ می دهد و مانند هپاتیت A با خوردن و نوشیدن مواد غذایی آلوده به ویروس به وجود می آید.

راه انتقال هپاتیت نوع E:

این ویروس از طریق مسیر مدفوعی –دهانی و تماس فرد به فرد منتقل می شود.

درمان هپاتیت E:

در حال حاضر، هیچ درمان پزشکی خاصی برای درمان هپاتیت E در دسترس نیست. از آنجا که این عفونت معمولاً حاد نیست، به طور معمول خودش حل می شود.

افراد مبتلا به این نوع عفونت، اغلب توصیه می شود که استراحت کافی داشته باشند، مقدار زیادی مایعات بنوشند، مواد مغذی کافی داشته باشند و از الکل دوری کنند. با این حال، زنان باردار که این عفونت را رشد می دهند، نیازمند نظارت و مراقبت نزدیک هستند.

علل هپاتیت غیر عفونی

الکل و دیگر سموم:

مصرف بیش از حد الکل می تواند موجب آسیب و التهاب کبد شود. این بیماری گاهی به عنوان هپاتیت الکلی منسوب است. الکل به طور مستقیم به سلول های کبد شما آسیب می رساند.

در طول زمان، می تواند منجر به آسیب دائمی شود و منجر به نارسایی کبد و سیروز و افزایش کبد و زخم کبد شود. دیگر عوامل سمی هپاتیت شامل استفاده بیش از حد از دارو و قرار گرفتن در معرض سموم هستند.

هپاتیت خودایمنی:

در برخی موارد، سیستم ایمنی، کبد را به عنوان یک شی مضر اشتباه می پندارد و شروع به حمله به آن می کند. باعث التهاب مداومش می شود که می تواند از ملایم تا شدید باشد و اغلب مانع از عملکرد کبد شود. در زنان سه برابر بیشتر از مردان رایج است. 

کورتیکواستروئیدها، مانند پردنیزون یا بدسونید، در درمان اولیه هپاتیت خود ایمنی بسیار مهم هستند. آن ها در حدود بین 80 درصد از افراد مبتلا به این بیماری موثر هستند.  آزاتیوپرین، دارویی که سیستم ایمنی را سرکوب می کند، و اغلب در درمان گنجانده می شود و می تواند بدون استروئید به کار رود.

سایر داروهای سرکوب کننده ایمنی مانند میکوفنولات (سلسپت)، تاکرولیموس (پروگراف) و سیسلوسپورین (نورال) نیز می توانند به عنوان جایگزین برای درمان استفاده شوند.

علائم و نشانه های رایج هپاتیت:

اگر شما اشکال عفونی از هپاتیت داشته باشید که مزمن هستند، مانند هپاتیت B و C، ممکن است در ابتدا علائم بیماری نداشته باشید.

علایم ممکن است تا زمانی که آسیب وارد عمل کبد شود، رخ ندهد.علائم و نشانه های هپاتیت حاد به سرعت ظاهر می شوند.

آن ها شامل موارد زیر هستند: 

• خستگی
•  علائم آنفلانزا  مانند
•  ادرار تیره
•  مدفوع روشن
•  درد شکمی
•  از دست دادن اشتها
•   کاهش وزن غیرقابل توضیح
•  پوست زرد، که ممکن است نشانه هایی از یرقان باشد 

هپاتیت مزمن به آرامی رشد می کند، بنابراین این نشانه ها و علائم ممکن است بسیار ظریف و خفیف باشند. بیماری هپاتیت ممکن است شبیه آنفلوانزا بروز کند.

اقدامات لازم در صورت ابتلا به هپاتیت

اگر فردی به بیماری هپاتیت A یا B مبتلا شده باشد، در بیشتر موارد با مراقبت و درمان های پزشک بدون معالجات ضدویروسی خاصی درمان می‌شود. اما هپاتیت C زندگی افراد را بیش از بیماری های دیگر به خطر می اندازد که البته با درمان های به موقع می توان آن را تحت کنترل درآورد. اگر کسی از اعضاء خانواده به هپاتیت مبتلا بود باید اقدامات لازم جهت سرایت نکردن بیماری به دیگر افراد خانواده انجام شود. برای هپاتیت A، شستن مرتب دست ها بسیار مهم است. در مورد هپاتیت های B و C باید مراقب بود که با خون فرد آلوده در تماس نبود. حتی مقدار کم و میکروسکوپی خون موجود روی مسواک و یا تیغ ریش تراشی می تواند بیماری را منتقل کند.
درمان به موقع می تواند هپاتیت را سرکوب و یا حتی از بین ببرد. درمان های قدیمی تر برای بیماری هپاتیت C ترکیبی از درمان ضدویروسی با دو داروی پگ انترفرون Peg-Interferon و ریباویرین ribavirinاست. این داروها عوارض بسیار شدیدی دارند و فقط برای 40 تا 80 درصد از بیماران، بسته به میزان شدت هپاتیت C، موثرند. داروهای جدیدتر که در سال های 2013 و 2014 از سوی سازمان غذا و داروی آمریکا به تایید رسیده است، موثرتر هستند و می توانند بیش از 90 درصد از بیماران را درمان کنند.

مراحل آزمایش و تشخیص هپاتیت

از دیگر نکات مهم در مورد این ویروس این است که به تدریج به کبد آسیب می‌رساند. یک کبد سالم مواد شیمیایی مورد نیاز بدن را می‌سازد و مواد سمی را از خون خارج می‌کند. اما وقتی فردی به این بیماری مبتلا می شود، کبد ملتهب شده و بافت طبیعی آن تخریب شده و به جای آن بافت فرسوده باقی می ماند. پس از تشخیص پزشک آزمایش کبد انجام می‌گیرد. این کار از طریق آزمایش‌های خون، سونوگرافی و نمونه برداری از کبد انجام می شود و کار بسیار آسانی است. فرد را به صورت موضعی بی حس کرده و با استفاده از سوزن، نمونه گیری انجام می شود. البته بیمار باید حداکثر یک روز در بیمارستان بستری شود.

پیشگیری از هپاتیت

* برای افرادی که در معرض خطر ابتلا هستند مانند کارمندان خدمات درمانی، واکسن هپاتیت A و B دردسترس است. افرادی که در کنار فرد مبتلا به هپاتیت B زندگی می کنند و یا از یک مادر مبتلا به هپاتیت متولد شده اند و یا همسران شان مبتلا هستند باید واکسن هپاتیت بزنند. اما متاسفانه هپاتیت C واکسن ندارد و افراد باید احتیاط های لازم را درنظر بگیرند.
* بهترین روش پیشگیری برای انواع هپاتیت، اجتناب از رابطه جنسی با فرد مبتلا و نیز نداشتن تماس خونی با او است.

* زخم و بریدگی های جدی پوست را حتما پانسمان کنید و اگر از کسی کمک می خواهید، باید از دستکش استریل استفاده شود.
* اگر به این بیماری مبتلا هستید، خون، پلاسما و اعضای بدن و بافت اهداء نکنید.
*از ریش تراش، مسواک، لوازم آرایش و لوازم شخصی دیگران به طور مشترک استفاده نکنید.